Koken met kruiden en specerijen
Kruiden en specerijen geven je favoriete gerechten hun typische smaak. Maar welke kruiden gebruik je in welk gerecht als je wil koken met kruiden en specerijen? We geven je enkele smakelijke adviezen om je favoriete kruiden te gebruiken.
Hou je kruidentuintje gemakkelijk groen en fris!
Klik door naar volgend onderdeel van dit artikel:
Wat is het verschil tussen kruiden en specerijen?
Je kan zowel met kruiden als met specerijen heerlijk koken. Ze geven je gerechten hun typische smaak. Kruiden komen van kruidachtige (groene) planten die in een gematigd klimaat, zoals dat van ons, groeien. Je gebruikt de bladeren, bloemen en soms ook de vruchten en zaden van kruiden.
Specerijen vind je terug in een tropisch klimaat. Het zijn aromatische of scherpsmakende, gedroogde plantendelen.
Welke kruiden mogen niet ontbreken in de keuken?
Bieslook, rozemarijn, peterselie, tijm, munt, dille, koriander … Allemaal kruiden die je vast wel kent. Het zijn ook stuk voor stuk kruiden die niet mogen ontbreken in je kruidentuintje en bij uitbreiding in je keuken. We zetten populaire kruiden en specerijen voor je op een rijtje!
Populaire keukenkruiden
- Een populair kruid in de keuken is bieslook. Je gebruikt het rauw en het past bij veel gerechten. Snipper de stengeltjes en strooi ze over nieuwe, gekookte aardappeltjes, over de sla of door de soep. Bieslook is ook lekker in dipsausjes en kruidenboter. De paarse bloemetjes zijn zelfs eetbaar en dus uiterest geschikt om kleur en smaak te geven aan salades.
- Op de tweede plek van veelgebruikte keukenkruiden staat (platte) peterselie. Het is een gezonde smaakmaker voor soepen en stoofschotels. Je kan het gerust laten meekoken voor nog meer smaak. Rauwe peterselie strooi je gesnipperd over allerlei gerechten. De klassieke krulpeterselie ziet er mooi uit, maar heeft minder smaak dan de platte en gewone peterselie.
- Rozemarijn is nog zo’n een heerlijk keukenkruid. Het is veelzijdig en past bij vlees, soep en groenten. Het kruid is vooral in Zuid-Europa erg populair. Rozemarijn is erg geschikt om krachtige, aromatische kruidenolie van te maken. Je kan het ook laten meegaren met aardappeltjes in de oven of op de barbecue.
- Als je wil koken met kruiden, kan basilicum niet ontbreken in de keuken. Vooral in de Italiaanse keuken gebruikt men de verse blaadjes in tal van gerechten. Om het aroma te behouden, is het beter om de blaadjes te scheuren. Gebruik basilicum in frisse salades met tomaat en mozzarella of maak er een heerlijke pesto van.
- Dille is een veelgebruikt keukenkruid. Het heeft een ragfijn, decoratief blad. Meerdere keren zaaien, levert steeds jonge, aromatische blaadjes op. Dille is een lekkere smaakmaker in visgerechten en in soepen.
- Tijm is een aromatisch kruid dat je gerechten verrijkt met zijn aardse smaken. Het is ideaal voor vlees, soepen en stoofschotels. Voeg tijm het best toe in het begin voor een volle smaak. Hak de blaadjes fijn zodat de smaak zich goed verspreidt.
- Koriander is een populair kruid, maar niet iedereen vindt het even lekker. Korianderblad kook je niet mee, maar snipper je over oosterse gerechten. De smaak is behoorlijk uitgesproken – voor sommigen smaakt het zelfs naar zeep.
Populaire specerijen
Specerijen maken onlosmakelijk deel uit van een goede keuken. Ze geven je gerechten een bijzondere smaak. Bij typische gerechten uit de wereldkeuken horen specifieke specerijen die zorgen voor een karakteristieke smaak. Welke specerijen zijn het populairst?
- Komijn vind je in allerlei oosterse gerechten terug, maar ook in de keuken van het Middellandse Zeegebied en in Zuid-Amerika behoort het tot de populaire specerijen. Komijn komt van een plant uit de schermbloemenfamilie waarvan men de zaadjes fijnmaalt. Komijn heeft een lichte nootsmaak.
- Kurkuma maakt men door de wortelstok van de plant Curcuma longa fijn te malen. Zo ontstaat er een gelige specerij met een milde en lichtbittere smaak. Kurkuma is een van de hoofdbestanddelen van kerriepoeder en currygerechten.
- Paprikapoeder maakt men van gedroogde en/of gerookte puntige pepertjes – een soort paprika, maar niet degene die wij kennen. De pepertjes hebben een blokkige vorm en smaken mild. Vers paprikapoeder heeft een dieprode kleur en smaakt een beetje zoetig en soms ook gerookt of pikant.
- Knoflookpoeder wordt gemaakt van gemalen knoflook. Het heeft een mildere smaak dan een teentje knoflook, maar de specerij is wel wat geconcentreerder. Je hebt er dus weinig van nodig om je gerechten te voorzien van een looksmaakje.
- Kaneel is afkomstig van de kaneelboom. Men gebruikt de binnenbast van de boom om kaneelpoeder te maken. Er bestaan veel varianten, maar in de winkel vind je het vaakst poeder van ceylonkaneel of echte kaneel terug. Kaneel is een karakteristieke smaakmaker in zoete gerechten.
Het Nederlandse Voedingscentrum formuleert op hun website enkele richtlijnen voor het gebruik van kruiden en specerijen in de keuken. Slik je medicatie? Ben je zwanger of geef je borstvoeding? Heb je bepaalde voedselallergieën of -intoleranties? Neem dan zeker een kijkje op hun adviespagina over hoe je kruiden op een verantwoorde manier gebruikt.
Koken met verse kruiden en met gedroogde kruiden
Soms kook je met verse kruiden en andere keren haal je je glazen potje met gedroogde kruiden boven. Sommige kruiden kan je enkel vers gebruiken, omdat de blaadjes grotendeels uit water bestaan. Als je ze droogt, worden ze bruin en verliezen ze hun karakteristieke, frisse smaak. Ze hebben een sterk aroma dat meteen vrijkomt. Je gebruikt verse kruiden dus vooral als afwerking of pas op het einde.
Verse kruiden haal je meestal als plantje in huis. Je kan het plantje in je keuken laten staan in een bloempotje of planten in je kruidentuintje. Kruiden die je het best vers gebruikt, zijn basilicum, citroenmelisse, citroenverbena, bieslook, peterselie, dille en munt.
Welke kruiden gebruik je bij welk gerecht?
Sommige kruiden zijn nu eenmaal onlosmakelijk verbonden met bepaalde gerechten. Welke kruiden doe je bij welke groenten? En welke kruiden kun je gebruiken bij vis en vlees? Wij vertellen je welke kruiden lekker smaken in welke gerechten.
Kruiden bij vleesgerechten
De meeste kruiden kun je zowel bij vlees- als bij visgerechten gebruiken. Toch versterken sommige kruiden de smaak van het vlees toch net wat beter dan andere. Ze laten het vlees nog lekkerder smaken.
- Dragon smaakt vooral erg lekker bij kipgerechten, maar is ook heerlijk in combinatie met andere vleesgerechten. Dragon heeft de meeste smaak als je het net voor de bloei oogst.
- Laurier is ook een heerlijk kruid, vooral voor stoofpotten is het een echte aanrader!
- Munt is heerlijk bij vleesgerechten. Het laat vooral lamsvlees goed tot zijn recht komen.
- Naast deze kruiden zijn ook de populaire keukenkruiden zoals rozemarijn, peterselie en koriander heerlijk in vleesgerechten.
Kruiden bij visgerechten
Net als voor vleesgerechten, zijn er ook kruiden die de smaak van vis goed naar boven laten komen. Vooral kruiden met een citroenachtige smaak, zoals citroenverbena of citroenmelisse, smaken heerlijk bij verschillende soorten vis. Bijvoorbeeld bij gebakken zalm of kabeljauw, maar ook bij gestoofde vis of gerookte paling is citroenmelisse een fantastische smaakmaker!
Dille en de verfijnde anijssmaak van venkel zijn ook heerlijk in combinatie met visgerechten. Daarnaast kun je ook hierbij het populaire keukenkruid peterselie gebruiken. Niet voor niets dat het zo populair is!
Natuurlijk mogen we ook rozemarijn niet vergeten. Het is een krachtig kruid bij allerlei soorten vis. Maar het geeft ook je aardappels een heerlijk smaakje! Wil je wat mooie kruiden in je tuin? Kies dan bijvoorbeeld voor marjolein of tijm. Kruiden die het zowel goed doen bij vis- als bij vleesgerechten.
Kruiden voor soep
Kruiden zijn dé smaakmakers in je soep! Ze zorgen voor de heerlijke aromatische geur van soepen.
- Laat laurierblad of een bouquet garni meetrekken in bouillon. Bouquet garni is een bosje van samengebonden peterselie, tijm en laurier. Voor het opdienen haal je het bouquet garni uit de pan.
- Kruiden zoals basilicum, koriander en bieslook versnipper je en roer je net voor het opdienen door de soep. Deze kruiden laat je beter niet meekoken, daardoor vervaagt al snel het heerlijke aroma.
- Selderij en peterselie zijn echte soepkruiden. Ze smaken vooral erg lekker door groentesoep.
- Door tomatensoep smaken mediterrane kruiden, zoals oregano, rozemarijn of tijm erg lekker.
- Ook lavas (maggiplant) en dragon doen het erg goed in soepen.
Sauzen, kruidenboter en pesto van kruiden
Een heel bekende kruidensaus is natuurlijk knoflooksaus. In deze saus zit, uiteraard, vooral veel knoflook. Knoflooksaus kun je bij veel gerechten gebruiken, zowel bij vlees als bij vis. Wel moet je van de overheersende smaak van knoflook houden. Knoflooksaus wordt ook veel gegeten bij pizza, shoarma of stokbrood.
Ook kruidenboter maak je makkelijk zelf van verse kruiden, zoals bijvoorbeeld peterselie, bieslook en een teentje knoflook. Kruidenboter is natuurlijk erg lekker op stokbrood, maar is ook heerlijk door pastagerechten!
Hou je erg van pesto? Zet dan sowieso basilicum in je kruidentuintje of op het balkon. Pesto is heerlijk bij pastagerechten, op stokbrood of als dressing. Originele pesto bestaat vooral uit basilicum
