Tomaten zaaien en planten: stappenplan voor een rijke oogst
Wil je zelf tomaten kweken? Dan is het essentieel dat je goed start. Volg dit duidelijke stappenplan om tomaten uit zaadjes te zaaien of jonge tomatenplantjes te planten voor de lekkerste oogst.
Zijn tomatenzaadjes of tomatenplantjes het best?
Of je het best start met tomatenzaadjes of tomatenplantjes, hangt helemaal af van je situatie.
- Tomatenzaadjes zijn iets moeilijker te kweken dan plantjes, maar ze zijn in meer tomatenvarianten beschikbaar. Daarom zijn zaadjes perfect voor ervaren tomatenkwekers of beginners met groene vingers.
- Tomatenplantjes zijn makkelijker, omdat ze de eerste fases van het groeiproces al door zijn, maar daardoor heb je iets minder keuze en zijn ze iets duurder. Plantjes zijn dus vooral ideaal voor twijfelende beginners die hun kansen willen vergroten.
Tomaten zaaien uit zaadjes
Om je tomatenzaadjes de beste kans te geven om uit te groeien tot een bloeiende en vruchtbare plant, pakken we het zaaiproces in 5 fases aan:
- Voorzaaien
- Verspenen
- Afharden
- Uitplanten
- Dieven
Timing is bij elke fase cruciaal. Begin dus zeker op tijd en verzeker je ervan dat je per fase al het juiste materiaal in huis hebt voor een vlotte groei.
Wil je tomaten planten uit eigen zaadjes? Dat kan! Verwijder zaadjes uit een tomaat, reinig ze en plant ze volgens hetzelfde stappenplan als gekochte zaadjes.
Wanneer tomaten zaaien?
Zaai je tomatenzaadjes binnenshuis tussen eind februari en begin april. Dat geeft de zaadjes genoeg tijd om tot sterke planten uit te groeien voordat je ze naar buiten verplaatst.
Benodigdheden
- Tomatenzaadjes
- Zaai- en stekgrond
- Kleine zaaitray of kweekbakje
- Doorzichtige plasticfolie of een transparante deksel
- Plantenspuit met water
- Labels voor het ras
Voorzaaien - 6-8 weken voor de laatste vorstdatum
Voor je je tomaten buiten plant, zaai je ze voor. Zo geef je tomatenkiemen de beste kans en maak je ze sterk genoeg om te overleven in ons klimaat.
- Vul de zaaitray of het kweekbakje met vochtige zaai- en stekgrond.
- Leg per vakje 1 tot 2 zaadjes op de aarde en dek af met een dun laagje aarde van ongeveer 0,5 cm.
- Besproei voorzichtig met een plantenspuit zodat de aarde vochtig blijft, maar niet nat. Kies zeker een kweekpot met gaten zodat water goed weg kan.
- Dek het bakje af met plasticfolie of een transparant deksel om een broeikaseffect te creëren.
- Zet het bakje op een warme plek met veel indirect zonlicht, idealiter rond de 20° C.
- Tomaten hebben een kiemtijd van 1 à 2 weken. Haal de folie of het deksel weg zodra ze kiemen en hou de grond vochtig. Geef niet te vroeg water, dan gaan je zaadjes rotten.
- Tomatenkiemen houden van veel zonlicht en droge lucht, in tegenstelling tot de zaadjes. Hou ze zo tot ze 2 blaadjes hebben.
Verspenen - bij 2 echte blaadjes
- Zodra je 2 echte blaadjes ziet, mag je je tomatenplantjes naar grotere potten verplanten.
- Gebruik potgrond voor de moestuin. Het heeft de juiste samenstelling en voedingsstoffen om je planten een kickstart te geven.
- Zet je planten nu op een plek met veel zonlicht.
- Geef je planten regelmatig wat water. Hou de potgrond licht vochtig.
Afharden - 1-2 weken voor uitplanten (buiten)
Wil je je tomaten buiten planten? Dan laat je ze het best geleidelijk wennen aan de nieuwe omgeving met lagere temperaturen door ze over een week tijd steeds langer buiten te zetten.
Uitplanten - na de laatste vorst (buiten)
Eens je tomatenplanten gewend zijn aan de omstandigheden buiten, mag je ze verplaatsen.
- Zet de planten buiten als het ‘s nachts boven 10° C is. Dat is vaak vanaf half mei.
- In je serre mag je iets vroeger uitplanten, omdat je de juiste temperatuur daar sneller bereikt.
- Voorzie een zonnige plek met voedzame, goed doorlatende grond.
Tot slot moet je je tomatenplanten ook snoeien en dieven. Zo weet je zeker dat je plant energie stuurt naar je vruchten en krijg je misschien zelfs enkele stekjes.
Tomatenplantjes planten
Start je net met tomaten te planten? Dan kies je beter tomatenplantjes dan zaadjes. Plantjes hebben de eerste fases al succesvol doorstaan, waardoor je een sterkere kans op gezonde plantjes krijgt.
Wanneer plant je jonge tomatenplantjes?
Plant je jonge tomatenplanten buiten na IJsheiligen, na 15 mei. Dan is er weinig kans meer op nachtvorst.
Benodigdheden
- Sterke jonge tomatenplantjes, met een stevige stengel en heldergroen blad
- Potgrond gemengd met compost of organische mest
- Tuinspade
- Bamboestokken of tomatenspiralen
- Touw of binddraad
- Gieter
Stappenplan voor jonge plantjes
- Kies een zonnige, beschutte plaats waar tomaten volop kunnen groeien.
- Graaf ruime plantgaten van minimaal 30 cm diep en 50 cm breed. Zo krijgen ze extra wortels langs de ingegraven stengel, waardoor ze sterker en steviger groeien.
- Voeg compost of organische mest toe aan het plantgat en meng dit met de grond.
- Haal de tomatenplant voorzichtig uit het potje en plaats die iets dieper dan hij eerst stond (tot aan het eerste setje bladeren). Zo ontwikkelen ze sterker wortelgestel.
- Vul het gat met aarde, druk lichtjes aan en geef royaal water, het liefst lauw regenwater.
- Plaats een bamboestok of spiraal naast elke plant en bind de plant voorzichtig vast.
Tomaten kweken in volle grond: teeltrotatie
Afwisseling voorkomt bodemmoeheid. Zet je planten dus elk jaar op een andere plaats. De grond moet luchtig, kruimelig en goed bemest zijn en moet het water goed doorlaten.
Alle planten scheiden stoffen en geuren af, wat insecten en ongedierte aantrekt. Teeltrotatie of combinatieteelt maakt je planten minder vatbaar voor ziektes en plagen.
Zet planten naast elkaar die elkaar versterken en op die manier nuttige insecten aantrekken voor je tuin of serre.
Goede buren voor tomaten zijn sla, peterselie, prei, radijs, rammenas, spinazie, ui en wortel.
- Wortels, prei, rammenas, ui, spinazie en sla wortelen op andere dieptes dan tomaten, waardoor ze elkaar voldoende ruimte in de grond gunnen. Wortelgewassen maken de grond ook luchtiger.
- Prei, ui, radijzen en rammenas geven insectenwerende geuren en smaken af die je tomaten helpen te beschermen. Peterselie trekt dan weer zweefvliegen en lieveheersbeestjes aan, die plaaginsecten eten.
- Spinazie en sla werpen een schaduw op de grond met hun bladeren, waardoor water minder verdampt en de grond vochtig blijft.
- Radijzen, spinazie en sla groeien sneller dan tomaten. Omdat je ze sneller gaat oogsten, krijgen je tomaten sneller meer ruimte om voller te groeien en meer vruchten op te leveren.
Slechte buren voor tomaten zijn aardappelen en venkel. Aardappelen zijn deel van dezelfde nachtschadefamilie als tomaten, waardoor ze gelijkaardige problemen aantrekken en aan elkaar doorgeven. Venkel geeft dan weer stoffen af die de groei van je tomaten belemmeren.
In de serre of kas
Tomatenplanten zijn zelfbestuivers. Dat betekent dat eigen stuifmeel de bloemetjes bevrucht. Alleen bevruchte bloemetjes groeien uit tot tomaten. In openlucht zorgen insecten of de wind voor bestuiving. In de serre help je je planten beter een handje.
- Schud 2 keer per week je planten in de serre om het stuifmeel los te maken, door even met de steunstok of het opbindtouw te schudden.
- Doe dat bij voorkeur na de middag. Het stuifmeel moet droog zijn om los te komen.
Tomatenplanten kweken in een kas of serre heeft veel voordelen voor je planten:
- Planten houden van de zon en van een warm klimaat. In een serre creëer je een eigen microklimaat waardoor je planten optimaal groeien en je een grotere oogst krijgt.
- Een serre beschermt je planten tegen vocht en koude. Een natte, koude omgeving is een broeihaard voor ziektes zoals de tomatenplaag.
Wat als je weinig plaats hebt voor je tomaten?
Wil je je tomatenplanten binnen houden omdat het buiten nog te koud is of je de ruimte niet hebt in de tuin? Dat is prima mogelijk. Zelfs op een balkon kweek je moeiteloos tomaten.
- Zet de planten in grotere tomatenpotten met voldoende voedingsrijke potgrond.
- Plaats ze op een zonnige plek binnenshuis of in een miniserre.
- Voorzie voldoende licht, anders groeien ze te snel omhoog (rekken).
- Houd de grond vochtig en geef geregeld vloeibare meststof.
Bovendien bestaan er verschillende methodes, afhankelijk van hoeveel en welke ruimte je hebt.
Tomaten kweken in potten of een kweekbak
Je kweekt tomaten ook gemakkelijk in potten:
- Gebruik potten van minstens 30 cm diameter met goede drainage.
- Vul ze met potgrond, gemengd met compost.
- Geef regelmatig water en voeding, omdat planten in potten sneller uitdrogen en voedingsstoffen verbruiken.
In deze video legt Angelo Dorny in detail uit hoe je het best tomaten kweekt in potten, met heel wat tips en tricks op maat.
Verticaal of hangend tomaten kweken
Voor een kleine oppervlakte, zoals een balkon of klein terras, is verticaal tomaten kweken perfect. Je hangt je tomaten op en laat ze verticaal groeien om heel wat ruimte te besparen.
Voorbereiding
Tomaten verticaal kweken, vergt een iets andere aanpak dan de meer traditionele werkwijzen. Je past alvast je voorbereiding het best aan.
- Geschikte soorten: Kies kleinere of compacte tomatensoorten (zoals kerstomaten of trostomaten), of soorten specifiek geschikt voor verticale teelt.
- Container of hangzak: Gebruik een hangzak met openingen aan de zijkant of bodem óf speciale verticale groeizakken. Voorzie gaten om de planten uit te laten groeien.
- Substraatkeuze: Gebruik een lichte, voedzame potgrond met kokosvezel voor betere vochtretentie en een lager gewicht.
Ophangen en planten
Eens je alle juiste benodigdheden hebt, is het essentieel om het juiste stappenplan te volgen. Voor het grootste deel, volg je het stappenplan hierboven. Met enkele bijkomende stappen, creëer je een prachtige hangende moestuin:
- Ophanglocatie: Hang de zak of container op een stevige plaats met voldoende draagkracht, liefst op ooghoogte voor makkelijk onderhoud. Installeer een ophangpunt dat minstens 20 kg kan dragen (gewicht van natte grond + volwassen plant).
- Planten: Plaats zaailingen voorzichtig in de gaten van je groeizak of -pot, met de wortelkluit binnenin en stengel/blaadjes naar buiten gericht. Bij ondersteboven zakken plaats je de plant door een opening onderaan, zodat hij naar beneden groeit.
- Extra ondersteuning: Voeg je bijkomende verticale steun toe, zoals een tomatenkoord toe, zodat je tomaat eraan omhoog kan groeien.
Specifieke noden
Tot slot verzorg je hangende tomaten ook iets anders dan bij andere methodes. Je bewaakt het best goed het gewicht van je planten om zeker te zijn dat alles goed blijft hangen.
- Water geven: Geef vaker kleine hoeveelheden water om uitdroging of uitspoeling te voorkomen.
- Voeding: Geef om de 2 weken vloeibare voeding om voedingstekorten door snelle uitspoeling te voorkomen.
- Regelmatig draaien: Draai verticale containers om elke kant evenveel zon te geven.
- Pluk op tijd: Oogst je tomaten frequent om het gewicht laag te houden, en de stengels en ophanging te beschermen.
Niet zeker welke manier van tomaten zaaien of planten het best bij je past? Krijg dan advies op maat in je Aveve-winkel.