Zo bestrijd je onkruid op een natuurlijke manier
Moestuinieren is leuk. Voor de ene, de ideale manier om het ‘koppeke’ leeg te maken na alweer een drukke werkdag. Voor de andere, vooral een manier om van gezonde, zelfgekweekte groenten en fruit te kunnen genieten zonder giftige herbiciden te gebruiken. Duurzaam moestuinieren zit in de lift. Op een natuurvriendelijke manier onkruid bestrijden past daar helemaal in. Maar hoe pak je dat het beste aan? We zetten een hele reeks tips & tricks voor je klaar.
Waarmee houd je best rekening wanneer je onkruid gaat bestrijden?
- Waar gaat het precies over?
- Verdiep je in je onkruid
- Vertrek van een schone lei - als je kunt
- Onkruid voorkomen is beter dan bestrijden
- Onkruid verwijderen doe je zo
Waar gaat het precies over?
‘Onkruid’ is een breed begrip. Het is ook bijna een scheldwoord. Onterecht, zeggen sommigen. Veel planten die op een natuurlijke manier terechtkomen in de moestuin en die je niet zelf hebt gezaaid of geplant, zijn eigenlijk nuttig. Sommigen zijn echt wel mooi. Enkele zijn zelfs lekker!
On-gewenst kruid is wellicht een betere term. En slechts een klein deel daarvan is ronduit schadelijk voor de volksgezondheid, landbouw, recreatie, wilde dieren en eigendommen: Dat officiële etiket plakt de overheid op bepaalde planten aan schadelijke distels, bijvoorbeeld. Tot de boosdoeners behoren ook zgn. invasieve exoten. Uitheemse struiken zoals rimpelroos, rode ribes, mahonie en sommige dwergmispels ogen mooi in de tuin. Maar van zodra ze in de moestuin of in de natuur belanden, durven ze wel eens voor problemen te zorgen. Ze groeien uit tot ondoordringbaar struikgewas.
Er zijn ook wilde planten die echt giftig zijn, zoals (eenjarige) doornappel, hondspeterselie, klein kruiskruid, kompassla, kroontjeskruid, rood guichelheil, stinkende gouwe, zwarte nachtschade en (doorlevende) boterbloem en heggenrank.
Uiteindelijk ben jij het die bepaalt wat gewenst is in je eigen tuin - en wat niet. Bedenk wel dat zelfs het nuttigste, mooiste, meest onschadelijke onkruid plaats, licht, vocht en voedsel inneemt. Lees: afneemt van jouw planten. Het kan ook heel dominant zijn en de meeste andere planten verdringen. Wil je dus je zaai- en plantgoed alle kansen geven om te groeien en te bloeien, dan houd je het onkruid maar beter onder controle.
Maar ga ook niet té ver. Soms is wat onkruid overlaten - zoals een bosje brandnetels in een hoek - juist heel goed voor het andere leven in en om je moestuin. Vlinders, bijvoorbeeld!
Misschien is dit wel de nuttigste goede raad: kijk altijd verder dan alleen maar jouw planten en jouw moestuin, hier en vandaag. Duurzaam moestuinieren houdt rekening met alles wat leeft en de omgeving, ook op de langere termijn.
De volgende tips zullen je daar zeker bij helpen!
Beginnende moestuinier? Dan helpt de gids Heerlijke groenten en fruit uit eigen tuin jou zeker op weg! Download hem hier.
Verdiep je in je onkruid
Onkruid bestrijden kan perfect op allerlei niet-chemische, onschadelijke, natuurlijke manieren.
Maar voor je aan de slag gaat, sla je best een eerste stap niet over:
Ga er dieper op in. Want een plant is meer dan wat je boven de grond ziet. Sommige soorten hebben zo’n diepe wortels dat zelfs een klein puntje dat blijft zitten, straks weer opschiet. En dat wil je niet meemaken. Onthoud ook dat de soorten onkruid die zich spontaan nestelen op jouw grond iets vertellen over de samenstelling en de toestand van die bodem. Goed om te weten! En zo zijn er nog andere aandachtspuntjes die ervoor zullen zorgen dat je succesvol bent in de strijd.
Vertrek van een schone lei - als je kunt
Onkruid zijn ook planten. Ze kunnen niet zonder licht, vocht en voedsel. Dat is de reden waarom nogal wat moestuiniers na de laatste oogst een ondoorzichtig dekzeil of plastic over de grond leggen. Ook een flinke laag mulch klaart de klus (zie verder). De hele herfst en winter kan het onkruid dan onder het dekzeil rustig afsterven, zodat je het dode materiaal makkelijk kunt verwijderen. De volgende lente vertrek je dan weer van een ‘schone lei’ met nieuw zaai- of plantgoed. In plaats van een zeil kan je in de tussenseizoenen ook bodembedekkende planten (zie verder) voorzien zoals tarwe, klaver of gerst.
Hoe begin je een moestuin in volle grond? Over naar de gids Heerlijke groenten en fruit uit eigen tuin vanaf p. 4!
Onkruid voorkomen is beter dan bestrijden
In de moestuin is het zoals overal elders: voorkomen is altijd beter dan genezen. Met andere woorden: ga voor de preventieve aanpak. Kies jouw manier om ongewenste indringers weg te houden of op zijn minst het leven zuur te maken.
Bodembedekkende plantjes
De natuurlijkste manier om onkruid te voorkomen? Dat is kleine, laagblijvende bodembedekkende planten zaaien of planten tussen je groenten. Werkt prima en er komt geen grammetje gif aan te pas. Goed nieuws: de waaier van mogelijkheden is enorm en er zitten mooie en zelfs smakelijke soorten tussen. Slorpen die geen vocht op, zal je denken? Jawel, maar dat doen ze alleen uit de opperste grondlaag. Hun wortels gaan meestal niet diep. Ze produceren schaduw waardoor de bodem minder snel uitdroogt. En vooral, ze vormen een scherm tegen rondvliegende pluizen en zaden. Zaden die er toch door geraken, blijven klein en zwak, want veel licht is er niet. Maak je keuze uit bodembedekkers zoals:
- Dwergmispel
- Ezelsoren
- Goudaardbei
- Klokjesbloem
- Kruipend zenegroen
- Maagdenpalm
- Ooievaarsbek
- Schaduwkruid
- Vetkruid
- Vrouwenmantel
eetbaar:
- Bosaardbei
- Kruiptijm
- Luzerne
- Oost-Indische kers
In een Engelse moestuingids vinden we nog deze lijst van geselecteerde bodembedekkers die niet te groot worden, weinig onderhoud vragen en bewezen onkruidwerend werken:
- Blauwe zegge (Carex flaccosperma)
- Loodkruid (Ceratostigma plumbaginoides)
- Leliegras (Liriope spicata)
- Purperklokje (Heuchera americana)
- Kattenkruid (Nepeta x faassenii)
- Herfst guldenroede (Solidago sphacelata)
- Salie (Salvia nemorosa / S. sylvestris)
- Klein prairiegras (Schizachyrium scoparium)
- Parelgras (Sporobolus heterolepis)
- Witte heideaster (Aster ericoides)
- Muurpeper (Sedum spurium)
Zie je het al voor je, hoe mooi je moestuin kan worden?
Mulchen kan je op veel manieren
Minstens even onkruidvoorkomend is mulch, letterlijk hakselhout of houtsnippers. Maar het wordt ook gebruikt als groepsnaam voor een aantal soorten bodembedekkend strooimateriaal, organisch of niet. Niet organisch is geen bezwaar, aangezien dit geen impact heeft op bodem, plant, mens of dier. Tip: zorg ervoor dat de bodem onkruidvrij is voor je gaat mulchen. En wees niet zuinig met strooisel: voorzie een laag van 8 à 10 cm om onkruid effectief tegen te houden. De bodem is je hier dankbaar voor, want het vocht blijft behouden.
Je kan de bodem afdekken met bijvoorbeeld;
- sierschors
- cacaodoppen
- stro
- compost
- zwart plastic zeil - prik er enkele gaatjes in
- worteldoek of gronddoek (zeil) - kies voor een kwalitatief goede soort, enigszins doorlatend zodat water en voedsel erdoor kunnen. Bestaat in geotextiel.
Bewaak je grenzen!
Is het je al opgevallen dat onkruid dikwijls aan de randen van je (moes)tuin groeit? Het klopt dat de grenzen extra aandacht vragen. Houd de randen van de moestuin en het gras ernaast kort en netjes, dan komen er minder indringers in je moestuin terecht. Besteed ook extra aandacht aan onkruid aan de voet van palen en afsluitingen. Een eeuwenoude preventieve methode? Plant rozen of doorlevende planten aan de randen van je moestuin, want die zorgen voor schaduw en dus ook voor minder onkruidgroei.
In de gids Een heel jaar kweekplezier vind je een goed overzicht van al het nodige tuingereedschap van pagina 17 tot 20!
Onkruid verwijderen doe je zo
Onkruid voorkomen lukt (bijna) nooit. Dan is het de kunst om het goed te verwijderen. Regelmatig schoffelen - mogelijk met een speciale schoffel of hark - is een goed idee. Maar houd er wel rekening mee dat je het onkruid in veel gevallen vlak boven de wortel afrukt. Gevolg: de wortel (of een deel ervan) blijft in de grond zitten en schiet binnen de kortste keren weer op.
Onthoud: regelmatig onderhoud is een sleutel tot een fantastisch resultaat!
Met de hand uittrekken kost wat meer moeite, maar is nog altijd de meest effectieve methode. Zorg in elk geval voor een paar goede tuinhandschoenen en de juiste ‘wapens’: een al dan niet telescopische onkruiduittrekker, schaafhak, vollemaan- of vleugelschoffel, … Doe het op een moment dat het onkruid nog niet bloeit of zaad draagt, want anders is de kans groot dat je nog veel meer onkruid verspreidt.
Wat doe je met het verwijderde onkruid? Gooi het niet weg. De bladeren en wortels (geen zaadjes!) bewaar je in een gesloten zwarte zak tot het een vloeibaar goedje is geworden. Giet dat goedje uit over de composthoop. Dan wordt het een nuttig voedingsmiddel voor je groenten.
Gebruik het als groenbemester, een plant die je kunt onderspitten om de bodemstructuur te verbeteren, de bodem voedzamer te maken en meer geschikt voor de teelt. Ook onkruid is een prima groenbemester. Let wel: het mag nog niet gebloeid hebben, want dan zijn er ook zaden en die wil je liever niet verspreiden in de bodem.
Wanneer wied je het best? Bij voorkeur wanneer de grond niet te nat is. Wacht op een droge dag, want dan kan je elke onkruidplant beter verwijderen.
Waar of niet? Sommigen beweren dat je best ‘s nachts aan het wieden gaat. Helemaal onzin is dat niet. De groei van de meeste planten wordt gestimuleerd door plots licht. Precies waar je onkruid aan blootstelt wanneer je overdag de bodem ondersteboven schoffelt. Door dit ‘s nachts te doen krijgt onkruid veel minder groeistimulansen. Zet dus alvast je wekker!
Tip: eet ze op! Je moestuin kan niet alleen opvallend mooi worden (zie de grote keuze aan bodembedekkende plantjes), maar ook extra smakelijk. Er zijn onkruidsoorten zoals witte ganzenvoet, kattenstaart en postelein die - zeker als jonge plant - erg lekker zijn. Die wil je niet uitroeien, maar er misschien juist meer van kweken!
Je hebt het al gemerkt: aan tips & tricks om ‘ongewenste indringers’ uit je moestuin te houden en op een natuurvriendelijke manier uit te schakelen, geen gebrek. Onder moestuiniers doen er ook veel verhalen de ronde, correcte én andere. Weet je niet goed wat de beste aanpak is in jouw geval? Aarzel dan niet om één van onze Tuingeluk-adviseurs aan te spreken. Zij doen niets liever dan jou met raad en daad bij te staan zodat je volop kunt genieten van je zelfgekweekte groenten en fruit. Veel succes!