Composteren voor de moestuin: bouw je eigen fabriekje van organische meststof
Wie ‘moestuin’ zegt, denkt ook aan vruchtbare ‘bedden’ en de nodige voedingsstoffen om die bodem in topvorm te houden. Het goede nieuws is dat je eersteklas organische voeding perfect zelf kunt maken. En wel door je tuin- en groenteafval te composteren. Zo creëer je je eigen fabriekje van organische meststof. Dat past helemaal in het slimme plan achter je moestuin: genieten van zelfgekweekte groenten en kruiden waarvan je de teelt volledig in eigen handen hebt. Chemicaliënvrij, als je wilt.
Ontdek hier wat composteren precies is, waar het goed voor is en hoe je het best aanpakt als starter.
- Wat is compost eigenlijk?
- Even inzoomen op compost
- Vijf stappen om te starten met composteren
- Kies je best voor een composthoop, -bak of vat?
- Composteren: kan dat ook op een kleine plek?
- Wat mag wel (en niet) bij het compost?
- 7 slimme tips om zelf goede compost te maken
- Veelgestelde vragen en antwoorden
Wat is compost eigenlijk?
Het is een organische meststof die je in de moestuin kunt gebruiken om
- de structuur van de bodem te verbeteren en
- essentiële voedingsstoffen toe te voegen.
Waarom kiezen voor compost? Simpel: het brengt veel voordelen mee. Je geraakt af van je tuin- en groenteafval - het hele jaar rond - en maakt er iets nuttigs van. Wat dacht je van een gratis bron van meststoffen? Je oogst wordt groter, je planten mooier en sterker. En ook het milieu is je dankbaar, want je produceert minder afval en CO₂. En je maakt geen gebruik van chemicaliën. Dat is een win-win-win!
Even inzoomen op compost
Compost bestaat eigenlijk uit plantenresten die natuurlijk verteerd zijn tot kleine stukjes organische stof. Door dat mengsel over je moestuin uit te spreiden, voeg je organische (dus niet chemische of dierlijke) voedingsstof toe aan de bodem. Gevolg: een betere, meer vruchtbare bodem voor groenten en fruit.
Voor sommige groenten klaart compost de klus in zijn eentje. Peulgewassen bijvoorbeeld (zoals erwten en prinsessenboontjes) zijn al dik tevreden met enkel een portie compost (1 cm dikte volstaat). Koolsoorten daarentegen (bloemkool, rode kool, boerenkool, savooi) hebben wat meer voeding nodig. Voor die grote eters is een portie dierlijke meststoffen bovenop aan te raden.
Vijf stappen om te starten met composteren
Stap 1: bepaal de juiste plek voor je composthoop of compostbak
- Graag een plek die goed bereikbaar is, maar ook niet te dicht bij je huis, als je niet van compostparfum houdt :-)
- Zorg voor voldoende afvoer zodat water en ander vocht wegkan.
- Een plek met zon én schaduw is ideaal.
Stap 2: verzamel het juiste materiaal
- Groen materiaal: vers tuinafval zoals gras, bladeren, fruit-en groenteafval & koffiedik.
- Bruin materiaal: droge en koolstofrijke stoffen zoals snoeiafval, stro, karton, zaagsel, …
- Het composteren gaat het best als er een goed evenwicht is tussen groen en bruin!
- Maak het afval klein anders duurt het te lang voor het afbreekt. Knip takken in kleinere stukken.
Stap 3: bouw je composthoop juist op
- Begin met een laag bruin materiaal - 15-20 cm dik.
- Voeg dan een laag groen materiaal toe van dezelfde dikte.
- Stapel afwisselend groene en bruine lagen tot de gewenste hoogte.
Stap 4: onderhoud en beheer je composthoop goed
- Keer om de paar weken je composthoop om met een schep of een compostdraaier (compostverluchter).
- Dit bevordert de beluchting en versnelt de compostering.
- Controleer regelmatig de vochtigheid: nat genoeg om de vertering te bevorderen, niet te nat om stank en ongedierte te voorkomen.
- Voeg indien nodig extra materiaal toe om de balans tussen groen en bruin te behouden.
- Maak slim gebruik van handige hulpmaterialen zoals de compostmaker, de thermometer, de compostverluchter, …
Stap 5: wacht geduldig tot het volledig gecomposteerd is
- Houd er rekening mee dat compost alleen tijd kost, enkele maanden tot een jaar.
- Wanneer de compost volledig verteerd/afgebroken is en een rijke, donkere kleur heeft, is hij klaar voor gebruik. Spreid een laag van ongeveer 1 cm compost over je moestuinbedden en meng het lichtjes door de bovenste laag grond. Dit voedt je planten.
Kies je best voor een composthoop, -bak of vat?
Thuis composteren kan op verschillende manieren. Je kiest voor een composthoop of je maakt gebruik van een compostvat of -bak. Die keuze maak je volgens de grootte van je moestuin en ook wel volgens de plek waar je kunt composteren en de ruimte die je hebt.
Composthoop | Compostbak | Compostvat | |
|---|---|---|---|
Tuin | groot | gemiddeld tot groot | klein |
Plaatsing | schaduw | uit de wind, schaduw | zon |
De composthoop
De bekendste manier van composteren. Een composthoop opzetten doe je best in één keer. Maak hem voldoende groot, dit bevordert de warmteontwikkeling. Meng de verschillende materialen goed zodat het mengsel overal voldoende vochtig en luchtig is.
Het compostvat
Dit vat bestaat uit kunststof en bestaat uit een bodemplaat, de romp, het deksel en een controleluik. Het is voorzien van beluchtingsgaten. De geperforeerde bodemplaat geeft bodemorganismen toegang tot het vat. Onmisbaar bij zo’n vat is een beluchtingsstok.
De compostbak
Is jouw tuin groot (meer dan paar honderd vierkante meter) of heb je grote hoeveelheden organisch afval, dan is een compostbak een goede keuze. De meeste compostbakken worden gemaakt uit hout. Dit kan je ook zelf. Vaak volstaat wat afvalhout (van paletten bijv.) om er eentje op te bouwen. Hout rot natuurlijk maar houdt het meestal wel 5 jaar uit (of langer). Onbehandeld hout is ook een duurzame keuze, want het kan gerecycleerd worden. Tip: zorg ervoor dat de voorkant makkelijk te verwijderen is, zodat je het materiaal er zonder probleem kunt uithalen. Daarnaast zijn er ook kunststof compostbakken in de handel: oerdegelijk en eenvoudig op te bouwen.
Composteren: kan dat ook op een kleine plek?
Om te composteren heb je echt geen zee van ruimte nodig. Ook een kleine composthoop of -vat biedt alle voordelen. Tot en met afvalvermindering.
Compacte composteerbakken? Keuze genoeg.
Compostbakken
Compostbakken zijn er in allerlei formaten, ook voor kleine ruimtes.
Deze bakken zijn vaak verticaal stapelbaar en kun je in een kleine moestuin plaatsen.
Compostbakje voor binnenshuis
Je kan zelfs binnenshuis composteren met bijvoorbeeld een keukencomposter.
Wat mag wel (en niet) bij het compost?
Goed composteerbaar
Schillen van fruit, doppen van noten Resten van ongekookte groenten Haagscheersel Theebladeren of theezakjes Koffiedik, met of zonder papieren filter Snijbloemen, kamerplanten Hooi en stro Bladeren en naalden van bomen Turf en potgrond Uitwerpselen planteneters (konijn) en vogels Loof en/of wortels van allerlei groenten Onkruid, grasmaaisel Niet-doorlevende planten Versnipperd snoeihout Zieke planten
Niet composteerbaar
Visgraten Beentjes Mosselschelpen Charcuterie Gebakken vlees Broodresten Kaasresten Gekookte groenten Pasta Houtskool, as Kattenbakvulling Uitwerpselen mens en vleeseters (hond, kat) Dierlijk afval en beenderen Saus, vet en olie Zand, grond
7 slimme tips om zelf goede compost te maken
- Start in het voorjaar, de zomer of de herfst met composteren.
- Breng het organisch materiaal zo vers mogelijk op de composthoop.
- Voeg geen te grof materiaal toe (fijnhakken is beter).
- Meng het materiaal goed.
- Composteer liever geen grote hoeveelheden in één keer.
- Hou een oogje in het zeil: het proces verloopt sneller dan in de natuur.
- Zorg voor een optimale beluchting.
Veelgestelde vragen en antwoorden
- Hoe kan ik vervelende compostgeurtjes bestrijden?
Een goed onderhouden composthoop veroorzaakt weinig of geen geurhinder. Kijk dus vooral in de eerste plaats hoe je hem optimaal kunt verzorgen om geurvorming te voorkomen.
Te veel groen materiaal kan leiden tot een sterke en onaangename geur, dus zorg voor een goede balans tussen groen en bruin.
Draai je composthoop regelmatig om de beluchting te bevorderen en rottingsprocessen te voorkomen.
Voeg kalk toe om de zuurgraad te verminderen en onaangename geuren te neutraliseren.
- Wat doe ik tegen onvolledige afbraak van het materiaal?
Een onjuiste balans tussen groen en bruin materiaal kan leiden tot een langzamer composteringsproces.
Draai de composthoop regelmatig om de beluchting te verbeteren en het composteringsproces te versnellen.
Gebruik indien nodig compostversnellers om de afbraak te stimuleren
- Hoe voorkom ik het bezoek van ongewenst ongedierte?
Vlees, zuivelproducten of gekookt voedsel horen niet thuis in je compost: dit kan ongedierte aantrekken
Gebruik natuurlijke bestrijdingsmiddelen om ongedierte af te weren
- Wat als de compost te vocht of juist te droog is?
Overmatig groen materiaal of onvoldoende beluchting kan leiden tot waterophoping. Voeg dan droog, bruin materiaal toe om het vochtgehalte te verminderen en draai de composthoop regelmatig om de beluchting te verbeteren.
Het loont zeker de moeite om zelf te gaan composteren. Gewoonweg, omdat het meer dan één voordeel meebrengt. Van zodra je het composteren een beetje in de vingers hebt, kun je je ‘fabriekje’ rustig zijn werk laten doen, het hele jaar rond. Houd wel een oogje in het zeil. Maar dat geldt voor de hele moestuin, toch?
Met composteervragen kan je ook altijd terecht in onze winkels.